Yếu tố ảnh hưởng đến huyết áp trong chăm sóc điều dưỡng 2025

Các yếu tố ảnh hướng đến huyết áp cùng những biến chứng nguy hiểm luôn là mối quan tâm lớn của nhiều người, không chỉ ở người cao tuổi mà cả người trẻ cũng ngày càng dễ mắc phải. Để có thể phòng ngừa và điều trị hiệu quả, điều quan trọng là phải hiểu rõ nguyên nhân gây bệnh, các yếu tố cũng như những phương pháp điều trị phù hợp.

Nhận thức được điều này, bài viết dưới đây sẽ mang đến cho bạn — đặc biệt là những ai đang theo học hoặc làm trong ngành Y tá, Điều dưỡng — những kiến thức nền tảng và cần thiết nhất để chủ động chăm sóc và bảo vệ sức khỏe một cách toàn diện.

Tổng quan về huyết áp

Huyết áp là một trong những kiến thức nền tảng mà bất kỳ điều dưỡng viên nào cũng cần phải hiểu rõ, dù đang hành nghề tại Việt Nam hay ở bất kỳ quốc gia nào.

Về cơ bản, huyết áp là lực ép của dòng máu lên thành động mạch trong quá trình tim bơm máu đi nuôi cơ thể. Mỗi lần tim co bóp, máu được đẩy qua hệ thống động mạch đến nuôi các mô và cơ quan. Khi đó, áp lực từ máu tác động lên thành mạch sẽ hình thành chỉ số.

Mức huyết áp ở mỗi người có thể khác nhau, phụ thuộc vào lực co bóp của tim và độ đàn hồi của thành động mạch. Tuy nhiên, vẫn có một ngưỡng an toàn tiêu chuẩn được công nhận nhằm đánh giá tình trạng huyết áp bình thường hay bất thường, giúp bác sĩ và điều dưỡng viên dễ dàng theo dõi và kiểm soát sức khỏe tim mạch của bệnh nhân. 

Những thay đổi của huyết áp trong chu kỳ tim

Khi đo huyết áp, bạn thường thấy kết quả hiển thị dưới dạng hai con số, ví dụ như 120/80 mmHg – đây được xem là chỉ số bình thường. Vậy hai con số này mang ý nghĩa gì?

Thực chất, chúng đại diện cho hai mức áp lực khác nhau trong chu kỳ hoạt động của tim:

• Huyết áp tâm thu là con số đứng trước (ví dụ: 120), thể hiện áp lực cao nhất trong động mạch khi tim co bóp để đẩy máu đi khắp cơ thể. Chỉ số này ở người bình thường thường nằm trong khoảng 90–140 mmHg.

• Huyết áp tâm trương là con số đứng sau (ví dụ: 80), phản ánh áp lực thấp nhất trong động mạch khi tim trong trạng thái nghỉ giữa hai lần co bóp. Chỉ số bình thường dao động từ 50–90 mmHg.

Đơn vị đo huyết áp là milimet thủy ngân (mmHg). Việc đo huyết áp thường được thực hiện ở động mạch cánh tay, cụ thể là mặt trong khuỷu tay – nơi cho kết quả chính xác và dễ tiếp cận nhất trong thực hành lâm sàng.

Các yếu tố ảnh hưởng đến huyết áp 

Huyết áp chịu tác động bởi nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm cả yếu tố bên trong cơ thể và các tác nhân bên ngoài. Hiểu rõ những yếu tố này sẽ giúp mỗi người chủ động hơn trong việc kiểm soát và duy trì huyết áp ở mức ổn định.

1. Yếu tố bên trong cơ thể

• Sức co bóp của tim:
  Tim hoạt động như một chiếc máy bơm đưa máu đi khắp cơ thể. Khi tim co bóp càng mạnh và nhanh, áp lực tác động lên thành động mạch càng lớn, khiến huyết áp tăng. Tình trạng tim đập nhanh thường xảy ra khi vận động mạnh, lo lắng hay hưng phấn, và điều này có thể làm huyết áp tăng tạm thời.

• Sức cản của thành động mạch:
  Hệ thống động mạch khỏe mạnh, có độ đàn hồi tốt sẽ giúp máu lưu thông dễ dàng, từ đó duy trì huyết áp ổn định. Ngược lại, khi thành mạch bị xơ vữa, mất độ đàn hồi, máu lưu thông khó khăn hơn, làm tăng sức cản và dẫn đến tình trạng tăng. Đây là tình trạng phổ biến ở người lớn tuổi.

• Lượng máu trong cơ thể:
  Lượng máu cũng đóng vai trò quan trọng. Nếu cơ thể mất máu quá nhiều, áp lực lên thành mạch sẽ giảm, dẫn đến tụt huyết áp – một tình trạng nguy hiểm có thể ảnh hưởng đến tính mạng nếu máu không đủ để nuôi các cơ quan.

2. Yếu tố bên ngoài cơ thể

• Tư thế cơ thể:
  Ít ai ngờ rằng tư thế ngồi hay đứng cũng có thể ảnh hưởng đến huyết áp. Ngồi đúng tư thế – giữ lưng và vai thẳng, chân đặt thoải mái trên sàn – sẽ hỗ trợ tuần hoàn máu tốt hơn, góp phần giữ huyết áp ổn định.

• Chế độ ăn uống và sinh hoạt:
  Dinh dưỡng và lối sống là những yếu tố then chốt ảnh hưởng đến huyết áp. Việc tiêu thụ quá nhiều muối, mỡ động vật, hoặc sử dụng chất kích thích như rượu, bia, cà phê có thể gây xơ vữa động mạch và tăng nguy cơ cao huyết áp. Ngược lại, một chế độ ăn cân đối, giàu rau xanh, trái cây và hạn chế natri sẽ có tác dụng bảo vệ thành mạch và ổn định huyết áp. 

Ngoài ra, thói quen vận động hợp lý – như tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày – cũng rất quan trọng. Tuy nhiên, cần lưu ý tập luyện với cường độ phù hợp, tránh làm việc hoặc vận động quá sức vì điều này có thể gây phản tác dụng. Việc hiểu và kiểm soát tốt các yếu tố ảnh hưởng đến huyết áp là chìa khóa để duy trì sức khỏe tim mạch, đặc biệt quan trọng trong chăm sóc và phòng ngừa bệnh lý cho cả người bệnh và người làm trong ngành điều dưỡng. 

Phương pháp giúp huyết áp ổn định

Huyết áp có thể dao động do nhiều nguyên nhân khác nhau như vận động quá sức, chơi các môn thể thao cảm giác mạnh, thay đổi cảm xúc đột ngột hoặc duy trì chế độ ăn uống không hợp lý. Những yếu tố này nếu không được kiểm soát có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh cao, đặc biệt ở người cao tuổi – khi thành mạch đã suy yếu và mất độ đàn hồi tự nhiên.

Để duy trì ở mức ổn định và bảo vệ sức khỏe tim mạch, bạn nên áp dụng các phương pháp sau:

• Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh:
  Hạn chế tối đa việc ăn mặn, không tiêu thụ quá 6g muối natri mỗi ngày. Ưu tiên các thực phẩm giàu Kali và Canxi như rau xanh, trái cây, sữa, các loại hạt… nhằm hỗ trợ điều hòa huyết áp tự nhiên.

• Tránh làm việc quá sức và căng thẳng:
  Làm việc quá sức hoặc để bản thân trong trạng thái căng thẳng kéo dài có thể làm tăng huyết áp. Vì vậy, hãy phân bổ thời gian làm việc, nghỉ ngơi hợp lý và giữ tinh thần thoải mái.

• Tăng cường vận động thể chất:
  Tập thể dục đều đặn mỗi ngày giúp máu lưu thông tốt hơn trong động mạch, từ đó hỗ trợ duy trì huyết áp ổn định. Đối với người mới bắt đầu, nên chọn hình thức vận động nhẹ nhàng và tăng dần cường độ theo thời gian, tránh tập luyện quá sức.

Các bệnh về huyết áp ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe nếu không được kiểm soát kịp thời. Do đó, việc hiểu rõ những yếu tố gây biến động huyết áp và chủ động điều chỉnh lối sống chính là cách hiệu quả để bảo vệ bản thân cũng như những người thân yêu trong gia đình.

Tìm hiểu thêm thông tin về nước Đức

– Điều kiện du học nghề Đức 2025
– Tìm hiểu về chi phí du học nghề Đức
– Tìm hiểu thêm về các ngành nghề du học Đức
– Tìm hiểu các chuẩn bị hồ sơ du học nghề Đức

LIÊN HỆ

091 229 6060

info@avt.edu.vn 

Về AVT Group: https://avt.edu.vn/
Tìm hiểu thêm về du học nghề đức: https://avt.edu.vn/du-hoc-nghe-tai-duc